کولیک در نوزادان
کولیک/قولنج اصطلاحی است که برای گریه شدید و بی وقفه و بی دلیل نوزادان در طول سه ماه اول زندگی بکار می رود. کولیک/قولنج یکی از مشکلات بسیار آزاردهنده دوران نوزادی هم برای نوزاد و هم پدر و مادر و هم پزشک است. علت بوجود آمدن کولیک به خوبی مشخص نیست ولی پژوهشگران دلایلی مانند عدم تحمل پروتئین گاوی یا لاکتوز، اختلالات و عدم بلوغ دستگاه گوارش یا التهاب در آن، افزایش تولید گاز در روده بزرگ، افزایش ترشح سروتونین، سوء تغذیه و مادران سیگاری یا نیکوتین و اختلالات عصبی تکاملی را مطرح می کنند. کولیک دراکثر نوزادان تا سن سه تا چهار ماهگی ادامه دارد.این مشکل معمولا به خودی خود از بین می رود، کسب اطلاعات بیشتر در مورد کولیک/قولنج به منظور درک بهتر از این مرحله دشوار از زندگی کودک خود می تواند مفید باشد.
تعریف کولیک/قولنج
کولیک/قولنج به ” گریه بی وقفه” نوزاد می گویند. یک نوزاد مبتلا به کولیک معمولا بیش از سه ساعت در روز و بیش از سه روز در هفته گریه می کند. کولیک نوزادی بسیار شایع است و در ۴۰ درصد از نوزادان رخ می دهد. معمولا بعد از تولد و از هفته سوم یا ششم شروع می شود و در ماه سه تا چهارم به پایان می رسد. کولیک به دفعات در گروه های زیر رخ می دهد:
- دختر و پسر
- شیرخواران (پستان-شیشه)
- نوزادان طبیعی و نارس
- فرزند اول و دوم (و فرزندان بعدی)
الگوهای گریه عادی – همه نوزادان در طول سه ماه اول زندگی بیشتر از هر زمان دیگر گریه می کنند. هیچ تعریف استانداردی برای گریه “بیش از حد” وجود ندارد. گریه نوزادان تا دو ساعت در طول روز طبیعی است؛ نوزادانی که کولیک ندارند کمتر و مدت زمان کوتاه تری نسبت به نوزادان مبتلا به کولیک گریه می کنند.
در همه نوزادان کولیک یک مشکل موقتی است. ۶۰ درصد نوزادان پس از سه ماهگی و ۹۰ درصد در چهارماهگی برطرف می شود.
گریه در اثر کولیک بیشتر از گریه در حالت عادی است. تفاوت ها بصورت زیر است:
- گریه هربار بیش از سه ساعت در روز به طول انجامد.
- گریه در اثر کولیک آغاز و پایانی دارد و هربار بطور ناگهانی شروع می شود و ناگهانی هم تمام می شود، ممکن است نوزاد در حال خوبی باشد یا درحال تغذیه باشد یا در حال خواب که اغلب در شب رخ می دهد.
- در هنگام قولنج نوزاد شدیدتر و بلندتر و سخت تر گریه می کند.بسیار گوش خراش است حتی ممکن است صدای آنها شبیه جیغ کشیدن هم بشود.
- نوزادان مبتلا به کولیک ممکن است علائم فیزیکی داشته باشند.
- نمی تواند به خوبی شیر را بمکد.
- اشتهای خوبی ندارد.
- وزن نمی گیرد.
- بطور مداوم تف می کنند و استفراغ می کنند. (استفراغ پرتاب قوی تا محتویات معده از طریق دهان است. و تف کردن جریان آرام محتویات معده از دهان است)
- مدفوع آنها حالت عادی ندارد.
در هنگام گریه
- چهره کودک قرمز می شود، و پوست اطراف دهان کم رنگ می شود.
- شکم ورم کرده و سخت می شود.
- پاها را به داخل شکم جمع می کند، و پاهایش سرد می شود. (ممکن است پاهای خود را کشیده و صاف و سفت نگه دارد.
- انگشتانش را بسته و گره می کند.
- بازوها سفت، محکم و مستقیم می گیرد. (گاهی آرنج را خم می کند.)
- پشت او در حالت قوسی است.
- علیرغم تلاش های پدر و مادر آرام کردن نوزادان مبتلا به کولیک دشوار یا ناممکن است. نوزاد در زمانهایی آرام است ولی اغلب بدخلقی دارد. ممکن است پس از دفع گاز یا اجابت مزاج آرام شود.
علت های دیگر گریه زیاد نوزاد
دلایل زیادی به غیر از کولیک/قولنج وجود دارد، که ممکن است به گریه بی وقفه و بیش از حد نوزاد منجر شود، مانند گرسنگی یا مشکلات جدی تری مثل عفونتهای داخلی، فتق، انسداد روده، رفلاکس…
پدر و مادر ابتدا باید دلیل گریه را بررسی کنند:
- گرسنگی–به کودک غذا بدهید تا ببینید علت گریه گرسنگی است یا خیر . بیشتر نوزادان (کمتر از سه ماه) هر دو تا چهار ساعت گرسنه می شوند و این زمان با رشدشان تغییر می کند .
- درد– بررسی کنید که آیا گریه نوزاد به دلیل بیماری یا آسیب فیزیکی است یا خیر. پوست او را لمس کنید ببینید بدن نوزاد بیش از حد گرم یا خیلی سرد نباشد. و حتی ممکن است که لباس یا پوشک او خیلی تنگ شده باشد و ممکن است یک مو به دور انگشتش پیچده شده باشد. (موی شریان بند نامیده می شود.)
- خستگی یا تحریک بیش از حد– بچه ها اغلب زمانی که خسته شده و یا بازی را بیش از حد انجام می دهند، گریه می کنند. پاهای کودک را آزاد بگذارید، به او پستانک به او بدهید، و یا کودک را به مکانی دیگر ببرید. ماشین سواری ممکن است به خوابیدن او کمک کند و لرزش و حرکت ماشین اورا آرام می کند. موسیقی هم در برخی موارد می تواند آرامش زا باشد.
- حساسیت های غذایی– نوزادان ممکن است به مواد غذایی که در رژیم غذایی مادرشان وجود دارد آلرژی یا حساسیت داشته باشند. مواد غذایی مانند شیر، تخم مرغ، آجیل و گندم و کافئین که اثر مستقیم در ترکیب شیر مادر دارند ، گاهی اوقات باعث ایجاد واکنش و مشکلات گوارشی از قبیل دل درد، دل پیچه و اسهال می شوند. حتی برخی نوزادان که با شیر مادر تغذیه می شوند به یک پروتئین آلرژی دارند مانند پروتئین موجود در شیر گاو و یا محصولات لبنی گاوی که توسط مادر مصرف می شود. آلرژی به شیر گاو باعث بدخلقی و خون در مدفوع می شود. عدم تحمل لاکتوز (نوعی قند موجود در شیر گاو) هم باعث گریه نوزاد می شود. مصرف دخانیات توسط مارد کولیک را تشدید می کند.
حساسیت های غذایی می تواند باعث گریه نوزاد شود، آب دهان او زیاد می شود و تا یک ساعت پس از غذا هم ادامه دارد یا می تواند باعث یبوست یا اسهال شود. علائم آلرژی به شیر گاو شامل اگزما، خس خس سینه، اسهال، یا استفراغ بدخلقی و خون در مدفوع است.
اگر این علت ها حذف شد اما همچنان نوزاد بیش از حد گریه می کند، پدر و مادر باید به پزشک مراجعه کنند. اکثر شیرخواران که گریه بیش از حد دارند به یک مشکل جدی دچار شده اند.
تشخیص کولیک
کولیک در هفته دوم یا سوم تولد شروع می شود . حتما باید توسط پزشک متخصص تایید شود. شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی معمولا برای تعیین این عارضه ضروری است. موارد مهمی مانند رفتار نوزاد و طول شبانه روز، مدل گریه نوزاد، سابقه آپنه، سیانوز و مشکلات تنفسی و قلبی را به پزشک معالج نوزادتان اطلاع دهید. اگر شما در مورد گریه نوزاد خود نگران هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید این موقعیت را مدیریت کنید.
نظارت در خانه – شما می توانید گریه های نوزادتان را ثبت کنید و این اطلاعات را با پزشک معالج نوزادتان به اشتراک بگذارید این کار به تعیین علت گریه کمک می کند:
- چه زمانی گریه رخ می دهد و چه مدت طول می کشد؟ گریه ای که بلافاصله بعد تغذیه اتفاق می افتد می تواند به خاطر برگشت مواد غذایی از معده به مری (سوزش سر دل) یا بلعیدن هوا ایجاد می شود.
- آیا آغاز گریه هر روز در همان زمان است؟ آیا نوزاد در زمان های دیگری از روز هم گریه می کند؟
- به نظر شما چه چیزی باعث گریه نوزاد شده است؟ برای کمک به توقف گریه نوزاد چه کاری انجام می دهید؟
- وقتی نوزاد گریه می کند شما چه کاری انجام می دهید؟ شما می توانید با بالا بردن صدایتان و یا تکان دادن یا ضربه زدن به نوزاد آسیب برسانید.
- صدای گریه نوزادتان چگونه است؟ گریه نوزادان مبتلا به کولیک اغلب سخت تر و بلندتر و شدیدتر است.
- چگونه و چه غذایی به نوزاد می دهید؟ غذای زیاد یا غذای کم و غذاهای نامناسب می توانید موجب کولیک شوند..
- گریه نوزاد کمتر و بهتر یا بیشتر و بدتر می شود؟
- وقتی که نوزاد گریه می کند چه احساسی دارید ؟ زندگی با یک نوزاد مبتلا به کولیک سخت است؛ برخی از والدین احساس ضعف و ناتوانی برای مراقبت از نوزاد خود دارند، و برخی دیگر نوزاد را برای این مشکل سرزنش می کنند.
- کولیک چگونه روی خانواده شما را تاثیر گذاشته است؟ کولیک تمامی اعضای خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد و همه باید به آن توجه کنند.
- به نظر شما چرا نوزاد گریه می کند؟ افکار و نگرانی هایتان با پزشک نوزادتان درمیان بگذارید.
کولیک و حقایق
افسانه ها و باورهایی در مورد کولیک وجود دارد که در مورد این مشکل نوزادان توضیح مناسبی ارایه نمی دهند.شما باید یاد بگیرند که این باورها را از حقایق تشخیص دهید و از طریق آموزش و پشتیبانی از منابع مورد اعتماد این مشکل را برطرف کنید.
- بچه ها برای جلب توجه شما گریه نمی کنند.
- با بغل کردن از بین نمی رود.
- برنج قولنج را بهبود نمی دهد. تا زمانی که نوزادان چهار تا شش ماه بشوند فقط باید به نوزادان شیر مادر یا شیر خشک داده شود مگر اینکه پزشک چیز دیگری تجویز کند.
- مطالعات نشان می دهد که سایمتیکون و لاکتاز (آنزیم که به هضم لاکتوز، قند موجود در شیر کمک می کند) به رفع کولیک کمک کند. سایمتیکون ممکن است با لووتیروکسین،( دارویی که برای درمان کم کاری مادرزادی تیروئید استفاده می شود) واکنش نشان می دهند، و در نتیجه درمان کم کاری تیروئید ناکارامد باشد .
مدیریت قولنج
هدف درمان کولیک کاهش گریه نوزاد، کمک به خانواده برای مقابله و جلوگیری از مشکلات طولانی مدت در روابط خانوادگی شان است.
حمایت پدر و مادر – پدر و مادر نوزادان مبتلا به کولیک هنگامی که نوزاد خود را در حال گریه می بینند. اغلب احساس نا امیدی، عصبانیت، خستگی، گناه، و درماندگی می کنند. این احساسات عادی است و نشان دهنده ضعف شما در مراقبت از نوزادتان نیست.
در طول تغذیه چندین بار آروغ نوزاد را بگیرید.
کمی نوزاد را راه ببرید.. روی صندلی گهواری ای بنشینید ، همه موقعیت های مختلف را امتحان کنید.
نوزاد را روی ران هایتان قرار دهید و پشت او را ماساژ دهید.
نیاز به استراحت – این طبیعی است شما در هنگام گریه بی وقفه نوزاد خسته شوید. از دوستان و بستگان در این زمانها کمک بگیرید. اگر تنها هستید و نیاز به استراحت دارید برای چند دقیقه نوزاد را در یک مکان امن قرار دهید. پتو سبکی روی او بیندازید و اسباب بازی های خطرناک را از دسترس او دور کنید.
استراحت می تواند شما را آرام کند و در این فاصله می توانید با یک دوست یا کسی که می تواند به شما کمک کند تماس بگیرید تا شما را رهنمایی کند، دور شدن از نوزادی که در حال گریه شدید است می تواند از آسیب های بلقوه به کودک مانند تکان های شدید، سیلی زدن، خفه کردن جلوگیری کند. گریه شدید نیز به نوزاد آسیب جدی می رساند و حتی ممکن است او را بکشند.
سندرم تکان کودکان صدمات زیادی به نوزادان زده و یک نوع از خشونت محسوب می شود و اغلب توسط والدین یا دیگر افرادی که از نوزاد مراقبت می کند اتفاق می افتد. نوزادان از قدرت کافی برای نگه داشتن گردن خود را ندارند و به همین دلیل حرکت سر آنها محدود است، تکان های شدید باعث می شود سر نوزاد بطور ناگهانی و خارج از کنترل حرکت کند در نتیجه مغز درون جمجمه به جلو و عقب می رود و آسیب جدی می بیند و منجر به مرگ می شود.
تغییرات روش رژیم غذایی و تغذیه
تغذیه با شیر مادر – مادرانی که شیر خود را به نوزاد می دهند برای کاهش کولیک نوزاد باید یک رژیم غذایی ضد حساسیت را دنبال کنند. گروه های غذایی به طور بالقوه کولیک را تشدید می کنند شامل شیر، تخم مرغ، آجیل و گندم است.
بطور آزمایشی برخی از گروه های غذایی را از فهرست غذاهایتان حذف کنید و پس از یک هفته نتیجه را مشاهده کنید. اگر تاثیری نداشت گروه دیگری را امتحان کنید. این نوع رژیم غذایی برای مادرانی است که نوزادانشان مبتلا به اگزما، آسم، یا رینیت آلرژیک هستند. اگر نوزاد دارای علایم آلرژی به شیر گاو (ماننداگزما، خس خس سینه، اسهال، یا استفراغ) است این رژیم می تواند موثر باشد. نوزادانی که مبتلا به کولیک هستند اگر به تشخیص پزشک نباید از شیر مادرشان تغذیه شوند، می توانند مواد لازم رشدشان را از محصولات جایگزین مانند شیر خشک مناسب که تمامی مزایای شیر مادر را دارد استفاده نمایند.
حمل نوزاد – برخی از والدین همیشه نوزاد را در آغوش می گیرند. این کار خطراتی به همراه دارد. کودک را با وسیله حمل مناسب جابجا کنید تا هم ایمنی بیشتری داشته باشد هم دستان خودتان آزاد باشد، همچنین نوزاد در حالت بهتری قرار می گیرد و شما به راحتی بتوانید حرکات او را مشاهده نمایید.
تغییر محیط – تکنیک های بسیار دیگر برای کمک به کاهش گریه وجود دارد: پستانک، سوار شدن در ماشین، تغییر مناظر، تکان دادن نوزاد در گهواره و حمام با آب ولرم که این کار ها به تسکین درد نوزاد مبتلا به کولیک کمک می کند.
قنداق کردن نوزاد هم می تواند او را تسکین دهد.
پروبیوتیک – پروبیوتیک میکروارگانیسم هایی هستند که خواص مفید برای میزبان دارند (گاهی اوقات “باکتری خوب” نامیده می شود) می باشد. برخی محصولات پروبیوتیک مانند مکملهای موجود در بازار در دسترس هستند که بهتر است قبل از مصرف بت پزشک مشورت نمائید.
ماساژ نوزاد – ماساژ نوزاد مبتلا به کولیک می تواند در کاهش درد او موثر باشد.
عواقب طولانی مدت کولیک
کولیک/قولنج می تواند عوارض جبران ناپذیری در زندگی کودک بگذارد. ازجمله آنها تعامل کودک با والدین است که این عارضه ارتباطات را مختل می کند.مطالعات نشان داده که این عارضه بر خلق و خو، الگوی خواب، عملکرد خانواده، آسم و رشد کودک تاثیر بسزایی دارد.
مواردی که نیازمند مراجعه سریع به پزشک هستند:
- نوزاد بیش از دو ساعت گریه کند.
- اگر نوزاد را تکان شدید داده اید و نمی دانید آیا به او آسیب رسیده است یا خیر..
- اگر گریه او در اثر افتادن و سقوط از بلندی باشد..
- نوزاد تب ۳۸ºC و بالاتر داشته باشد.
- نوزاد چند ساعت چیزی نخورده باشد، استفراغ بیش از حد داشته باشد، به خوبی ادرار نکند، خون در مدفوع او باشد، دررفتارش تغییر ایجاد شود مانند بی حالی و نداشتن عکس العمل.
اگر پزشک دردسترس نیست به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.